Waarom ik geen havermout eet. (en ook geen quinoa, rijst, boekweit of spelt)

Tenenkrommend. Het moet er nu echt van komen.

Ik raad het niet aan om havermout, quinoa, rijst, boekweit, spelt of welk (pseudo)graan dan ook te eten.

Ik hoef mijn mailbox maar te openen en er staat weer een vraag over granen in. Iets in de trant van:

  • Kan ik ingrediënt x ook vervangen door speltmeel/havermout/quinoameel?
  • Ik heb zo gezond Paleo ontbeten vandaag: havermoutpap, hoe denk jij daar over?
  • Past quinoa binnen Paleo?
  • Hoe denk je over rijst?

En echt, ik waardeer al die vragen enorm! Ik ben blij dat je er over nadenkt, dat is een goed teken. Blijf ze vooral stellen wanneer je twijfelt.

De reactie die ik het liefste zou geven ziet er ongeveer zo uit (behalve dat ik uiteraard geen eekhoorn ben):

89cc11bb79c854f69b1167569a6e28c4

Ik vind granen of pseudogranen géén gezonde optie. Mij maakt het niet uit dat havermout ineens hip is, of quinoa. Die kookboeken met havermout (in ELK recept in één boek havermout??) zijn leuk hoor, maar dan alleen om naar te kijken in de winkel.

Spelt wordt een oergraan genoemd dus is het ook Paleo? Nee. Verre van. De oermens at geen granen en ook geen pseudogranen. Ons lichaam is dan ook niet gemaakt om dit te eten. Zo simpel is het. Zie ik deze kwestie niet een beetje zwart-wit dan? Nee. Het houdt namelijk niet op bij gluten. Alle granen (én pseudogranen) bevatten antinutriënten die de darmwand kunnen beschadigen en daardoor de opname van voedingsstoffen verminderen en bovendien een (chronische) ontstekingsreactie veroorzaken.

Daarnaast bevatten granen lang niet zo veel voedingsstoffen als wordt beweerd en dat wat er dan wel in zit is ook nog eens niet al te goed opneembaar voor ons lichaam. In het slechtste geval kost het verteren van granen je zelfs meer voedingsstoffen dan het je oplevert. Je hebt er dus gewoon niks aan.

Op zijn best leveren granen je wat koolhydraten op in de vorm van snelle suikers. Snelle suikers die er vooral voor zorgen dat je niet van je suikerverslaving af komt, in het geval je daar nog mee worstelt.

Maar zijn havermout, rijst en quinoa dan geen ‘veilige’ granen/pseudogranen? Niet voor iedereen. Zeker niet als je in enige mate gevoelig bent voor gluten, en dan nog verschilt het per persoon. Ikzelf blaas op als een michelinvrouwtje wanneer ik rijst eet. (echt waar.. foto’s bespaar ik je)

We weten ondertussen wel dat we die koolhydraten ook prima uit groenten en fruit kunnen halen. PLUS heel veel vitaminen, mineralen en antioxidanten, en een fractie van de antinutriënten. (ja zelfs broccoli bevat in enige mate antinutriënten en niet alle antinutriënten zijn even slecht)

Het is voor mij ook niet zozeer een kwestie van ‘granen zijn de duivel en als je één hap eet gaat het mis’. Nee hoor, helemaal niet! Mij gaat het erom dat granen worden gegeten IN PLAATS VAN groenten. En dat is waar het mis gaat.

Mensen worden ziek (en/of komen aan) door verkeerde voeding en tekorten aan voedingsstoffen. We hebben het druk, haast en geen tijd. (en dat allemaal tegelijk) Elke dag opnieuw. Dat is een enorme belasting voor het lichaam. Het is dus jouw taak om je lichaam hierbij te ondersteunen. Uit de maatschappij stappen om stress te verminderen is voor de meeste van ons tenslotte geen optie.

Hoe ondersteun je je lichaam het beste? Juist: met vitaminen, mineralen en antioxidanten en de juiste bouwstoffen in de vorm van proteïnen, vetten en koolhydraten. Maar de grootste bulk voedingsstoffen zullen we uit groenten moeten halen. Ongeveer 1 kilogram per dag. Elke dag opnieuw.

Dat klinkt veel, maar dat is het niet. Ik haal het zelf met gemak, en dat is niet omdat ik elke dag spectaculaire maaltijden op tafel zet (bewijs is hier te vinden). Omdat de meeste mensen bij lange na niet aan 1 kg groenten per dag komen vraag ik me af waarom ze dan toch naar granen pakken. Nodig is het tenslotte niet.

Omdat het makkelijk is? Ook dat is geen excuus: op mijn website en in mijn kookboek vind je in totaal meer dan 500 makkelijk recepten zonder granen. Of is het gewoon nog zo ingeburgerd? (of is het een kwestie van goede marketing in granenland?)

Mijn advies is dus: vermijd alle granen en pseudogranen en focus je op het eten van meer groenten. Dat is nog veel belangrijker dan het wel of niet eten van granen. Ga lekker aan de zoete aardappel, pompoen, pastinaak, enzovoorts om je koolhydraten binnen te krijgen waar je ze nodig hebt, daar doe je je lichaam echt een groot plezier mee. Je zult zelfs zien dat deze groenten ontzettend makkelijk te bereiden zijn en 10x beter smaken dan rijst/spelt/boekweit/quinoa/havermout/enzovoorts. Wees creatief, en leg ook ’s ochtends een portie groenten op je bord.

Mag je dan nooit meer granen eten? Natuurlijk wel (alles mag, uiteraard). Maar zie die granen als extraatje, iets wat je zo af en toe eet. Zie ze echter niet als hoofdbestanddeel van je maaltijd en al helemaal niet als bron van voedingsstoffen.

Comments 103

  1. Vind dit een geweldig artikel, Marinka. Ik ben zelfs twee manden geleden begonnen met Paleo, een na jaren lang klachten van “bloatedness” en extreem buikpijn voel ik me eindelijk (misschien voor het eerst) “normaal”. Ik ga nooit meer terug. Mijn favoriet ontbijt is egg muffins, maar ik ga zeker jou ontbijtpap snel proberen. (Sorry voor mijn ‘niet-zo-goed’ Nederlands, ik woon hier net twee jaar, dus ben nog hard aan het leren :))

    1. Bedankt voor je leuke reactie AR! Wat goed om te horen dat Paleo jou zo goed bevalt 😀

  2. Beste Marinka,

    Ik onderschrijf helemaal wat je schrijft. Het is al langere tijd ook mijn ervaring. Voor mij is het een trial and error-pad (geweest), maar ik word bevestigd in hoe ik me voel. Beter namelijk. En niet meer opgeblazen. Daarbij val ik in gewicht af. Niet dat dat nou direct de bedoeling was, maar het is toch mooi meegenomen. En de darmwerking is echt beter, de laatste tijd. Nu moet ik eerlijk schrijven: ik beweeg ook meer dan voorheen. En ik zorg dat ik genoeg water drink. Al een tijdje geleden overigens een goed gedocumenteerd (Am.) boek over dit issue gelezen: Going against the grain- Melissa Diane Smith
    Enfin, dank voor je goede artikel!

    1. Hallo Marinka , ik doe straks mee met de sept challenge maar wil heel graag weten hoe jij over groenten smooties en groentensapjes denkt? Wel vers gemaakt natuurlijk ik gebruik max 1 stuks fruit of een halve per drankje ivb met de fruitsuikers

      1. Wanneer je zo weinig fruit in je sapjes en smoothies gebruikt, dan vind ik het een heel mooie manier om aan extra groenten te komen 🙂

      2. Dan kun je alsnog beter fruit eten dan geperst

  3. Wat een leuk en leerzaam stukje! Ik zelf eet wel havermout maar heel weinig. Ik heb echt nog wat nodig ivm veel sporten. Maar ben zeker van mening dat je het niet moet vervangen voor groente en fruit. En zeker half Nederland heeft geen vulling van granen nodig met hun bewegingspatroon. Ga zo door met alle info!!

  4. Wat fijn dat het zo is want ik houd er ook helemaal niet van en heb altijd moeite met het verteren dus bye bye granen en hello bakbananen en spek en ei in de ochtend!!

  5. Goed artikel! Wij raden onze leden, degenen die interesse hebben, we dringen nooit iets op, om minder graanproducten te eten. Zelf eet ik paleo/keto, en bestaat mijn voeding voor het grootste gedeelte uit vlees, vis, eieren, noten, en andere vette eiwitbronnen. Ik eet wel eens granen hoor, als uitzondering/traktatie, maar probeer het zo veel mogelijk te vermijden. Ik durf te beweren dat ik beter presteer en fitter ben als ik niet overdadig veel granen eet.
    Aan de andere kant lopen hier ook superfitte monsters rond die alles eten. De vraag is of ze nóg fitter en sterker worden als ze geen granen (of minder) eten…
    Dus: goed geschreven, hier alweer gedeeld ??

    1. Keto is natuurlijk het meest eenzijdige dieet wat er is. Op lange termijn zet je je lever en nieren onder druk en krijg je te weinig vitaminen en mineralen binnen

  6. nochthans gebruikt men wel quinoa in paleogerechten, quinoa is geen graan maar zijn zaden, net zoals pompoenpitten, zonnebloempitten enz…..

    1. Quinoa is inderdaad een zaad, maar daarnaast ook een pseudograan. Dat betekent dat het dezelfde effecten in het lichaam teweegbrengt zoals granen dat doen. In echte Paleo recepten wordt dan ook geen quinoa gebruikt.

      1. Ik krijg inderdaad ook veel pijn van quinoa, en heb gisteren voor de eerste keer boekweit crackers gegeten en voel me nu zo ellendig, nog nooit zo naar gevoeld, waarschijnlijk dus de boekweit.

  7. Dank voor je reactie. Ik eet iedere morgen havermout of kwark. Daar word ik erg luchtig van (sorry voor t woord) ik kan er nl de hele morgen op leven. Breng de laatste tijd er verandering. Het zijn smoothies. Ik val alleen niet af. Ga eerst naar Curaqao en ga daarna weer aan de gang.ik kijk iedere keer uit na je mails. Ingrid

    1. Hallo Ingrid,

      Ben hier vorige week ingerold doordat ik het boek Bulletproof diet las.
      Die zweert bij goede Midden Amerikaanse bio koffie met een klont bio grasboter.
      En ik vin dat lekker!
      Daar kan ik circa 5 uren op teren voor het tijd wordt voor een lunch.

      Succes

      Edith

  8. hoi hoi

    Wel toch ff reageren.
    Ik eet zo af en toe wel quinoa,havermout,boekweit enz.(geen tarwe,gierst,rogge en spelt).Om de simpele reden dan ik geen voorstander ben van een hele voedingsgroep weg te laten. En ook als ik mijn koolhydraten alleen uit uit fruit/groente haal zwel ik op als een michelinvrouwtje,om jou bewoording te gebruiken. Het focussen op meer groente ben ik het helemaal mee eens. er wordt veel te weinig groente gegeten. Ik kom wel aan 400 tot 500 gram groente perdag dus dat zit wel snor.

    groetjes Ilse fortuin

    1. Hi Ilse!
      Wat grappig, eindelijk iemand met dezelfde ervaring! Ik had nooit last van opgezwollenheid of dikke buiken toen ik nog granen at, maar sinds ik die niet meer eet (wegens een allergie) heb ik regelmatig een opgezwollen buik. Ik weet het in het begin aan het eten van teveel rauwe groenten, maar sinds ik dat nauwelijks meer doe is het wel minder maar niet over. Ik denk dat het ook met stress te maken kan hebben, maar toen ik nog granen at, had ik ook stress zo nu en dan en geen opgezwollen buik. Ben benieuwd of er meer mensen zijn met vergelijkbare ervaringen en wat je hier verder aan kan doen, want ik voel me wel veel beter en mijn huid ziet er 100x beter uit sinds ik gestopt ben met granen eten.

      1. Ik heb er geen antwoord op maar hier dito, lijk wel zwanger met tijd en wijlen
        Ben nu helemaal overgestapt op de soya producten…kijken of dat helpt.sinds ik gezonder eet en dus in mijn geval geheel tarwe/glutenvrij … kom ik alleen maar in vet percentage aan….Snap er niets van baal !!

        1. Hallo Natasja! Ik zou je aanraden om de sojaproducten ook te laten staan, deze werken verstorend op je hormoonhuishouding en kunnen dus ook voor gewichtstoename zorgen. Om te kijken of dat bij jou ook de oorzaak is zou je naar een Orthomoleculair therapeut kunnen gaan, die kan je er zeker bij helpen. Marjolijn van Oerspronkelijk.nl is bijvoorbeeld erg aan te bevelen.

          1. Dank je !! Ik zat er zelf ook al aan te denken om hulp te zoeken. Misschien eerst een detox weekje inlassen Die soya producten gebruik ik sinds 3 weken en het hele opgeblazen gevoel/aangezicht is wel minder. Maar ik blijf aankomen. Wordt vervolgd

          2. Ook gefermenteerde soyaproducten?
            Die zijn toch veel beter dan niet gefermenteerde soya?

          3. Post
            Author

            Als je heel graag soyaproducten wil kun je inderdaad het beste kiezen voor gefermenteerde soya. Echter blijft het een voedingsmiddel die niet thuis hoort in het Paleo dieet 🙂
            Soyaproducten hebben invloed op je hormoonhuishouding.

        2. Kijk goed wat voor soja je neemt. Je hebt de natuurlijke soja maar ook de gmo soja. De laatste is weer niet zo best voor je.

    2. Hi,
      Ik las Ilse’s reactie en ook ik ben nog steeds vaak opgeblazen , ook als ik enkel fruit en groenten eet.
      En ook ik vind niet zo fijn een hele voedselgroep te bannen, vooral omdat ik nog last heb van opgeblazen en ik hier toch ook van anderen dit lees.
      En, nee, er is verder niets medisch gevonden hoor.Ik heb nu van homeopaat extra supplementen gekregen.

      Toch vraag ik me af (ben een Paleo-starter hoor) of er meer mensen zijn die grotendeels Paleo volgen en toch wel verlichting voelen, zonder 100% granen te bannen?

      Dankje

      Rachel

      1. In mijn ogen zijn granen geen ‘voedselgroep’ aangezien ze ons echt niet voeden. Maar als je nog steeds opgeblazen bent is het vooral zaak om de darm goed te laten herstellen, een orthomoleculair therapeut kan je daarbij helpen. Hij/zij kan je een persoonlijk advies geven zodat je er vanzelf achter komt wat bij JOU past. Want daar gaat het uiteindelijk om 🙂 En ja, er zijn echt heel wat mensen die prima zo af en toe granen kunnen eten zonder daar ‘last’ van te krijgen.

    3. Ik blaas enorm op van groenten (en melkproducten als ik m’n lactase niet neem (intolerantie)). Courgette, ui, prei, bloemkool, broccoli, alle andere koolsoorten, sojascheuten, noem maar op! Rauwe groenten ook.
      Als ik niet opgeblazen wil zijn, eet ik best volkoren brood, bv met ei. (Brood eet ik wel zelden)
      Vlees of vis eet ik niet want ben vegetariër.
      Ook moet ik voldoende vezels binnenkrijgen of ik zit verstopt. Zonder mijn lijnzaad in havermoutpap lukt dit niet.
      Ik ben nog geen paleo-eter maar heb interesse. Ik wil vooral een dieet vinden waar ik niet meer van opblaas en toch nog vegetariër kan blijven.
      Tips?

      1. PS: ik wil ook voldoende proteinen binnenkrijgen want ik sport veel en niet teveel melkproducten eten 🙂
        Moeilijk he!

      2. Paleo is in principe niet voor vegetariërs opgezet, maar het kan zeker wel. De basis van het Paleo voedingspatroon bestaat nog altijd uit groenten, dus op dat gebied zit je helemaal goed. In dit artikel lees je alles over vegetarisch én Paleo eten: https://www.eetpaleo.nl/tips-trucs/paleo-voor-vegetariers Paleo is voor ons overigens een levensstijl en geen dieet 😉

      3. Hey Karen
        Ik kook sommige groenten, an altijd de peulvruchten met wat gedroogde zeewier
        Helpt tegen de gasvorming

  9. schitterend artikel, ik ben volledig granenvrij op af en toe (eens in de 2 à 3 maanden) een klein hapje rijst of quinoa meestal uit beleefdheid omdat mensen dan al moeite doen om voor mij rijst te voorzien. Echt last heb ik er niet van gelukkig. Maar telkens opnieuw de uitleg doen aan mensen is soms lastig. Dus thx voor het artikel, ’t geeft mij weer eens een idee welk antwoord ik kan geven als ze mij vragen”Huh? NIets van granen?” Inderdaad lieve vrienden ik vervang ze door vooral groenten of wat fruit 😉

  10. mooi geschreven! In basis helemaalmet je eens! Echter, mijn inziens beetje eenzijdig, juist ook eenzijdig paleo heeft kanttekeningen….

    1. Wat mij betreft is Paleo juist helemaal niet eenzijdig. Bedenk maar eens hoe veel soorten groenten, fruit, noten, zaden, vlees, vis en eieren je kunt eten, laat staan wanneer je regelmatig verse kruiden toevoegt. Ik weet zeker dat je minstens 100 verschillende producten kunt bedenken. Allemaal voedingsmiddelen waarmee je jezelf echt voedt! Iets minder voedzaams eten vanwege de ‘afwisseling’ lijkt me juist geen goed idee.

  11. Hallo,
    Zelf sta ik nog in mijn onderzoeksfase omdat ik wil gaan starten met het Wahls dieet ( bij ms)
    Naar wat ik begreep is Paleo toch de volgende fase?
    Ben wel naarstig op zoek naar recepten?

    Grtjsss Benita

    1. Hallo Benita! Paleo en het Wahls dieet hebben veel met elkaar gemeen dus het is zeker iets om je in te verdiepen. Ik kan je wel aanraden eerst contact op te nemen met een orthomoleculair therapeut of kPNI therapeut voor een goede ondersteuning hierbij. Zeker bij een auto-immuunziekte als MS is dit erg belangrijk.

  12. Bedankt voor het schrijven van dit artikel. Ik eet veel groenten. Meer dan een halve kilo per dag. Alleen bij het ontbijt eet ik ze niet. Ik vroeg me af hoe het je lukt om 1 kilo per dag te eten. Lijkt me erg gezond, dus laat me graag inspireren.

    1. Hoi Maartje! 1 kilo groenten per dag eten is voor mij heel simpel: ik eet ongeveer 100 gram vlees/vis (of een paar eieren) bij een maaltijd, plus gezonde vetten en verder bestaat mijn maaltijd uit alleen maar groenten. Daar eet ik net zo veel van tot ik vol zit, dan kom ik met gemak op 1 kilo uit. Overigens zijn groenten niet alleen groene blaadjes, maar echt alle groenten 🙂 (anders was het best een uitdaging geweest: 1 kilo spinazie! Dat is daarnaast ook verre van optimaal)

    2. Waarom s ‘morgens geen groenten bij je ontbijt? Heerlijke avocado, paprika , komkommer wortel reepjes, tomaatjes wat peterselie , dille, basilicum heerlijk met ei of op de crackers van Paleo. Je kan zelfs een prutje maken van avocado basilicum en pijnboompitten met wat zout …heerlijk op waar je maar wilt.
      Als tussendoortje rauwkost of voor geblancheerde broccoli of bloemkool met wat noten en fruit.
      Sowieso op elk bord de helft vullen met sla, rauwkost ,1 kwart gekookte, gestoomd of gewokte groeten en 1 kwart voor kip, vis, vlees of eieren.
      Er zijn nu zoveel soorten sla. Pompoen, wortelen, courget in de over grillen met wat olie en zout, heerlijk voor tusendoor of bij de salades maar ook smorgens.
      Zo kom je aardig aan de groenten

  13. Hallo Marinka,

    Even een vraag, hoe kom jij aan de aanbeveling van 1 kilo groenten per dag?

    BTW Pastinaken en andere groenten die onder de grond groeien worden niet als echt Paleo beschouwd but YMMV.

    groetjes,

    Yolanda

    1. Waarom zouden pastinaken niet Paleo zijn? Zetmeelrijke knolgroenten hebben al heel vroeg tot het dieet van de mens behoord. Alleen de zoete aardappel is hierop een uitzondering, deze eten we pas een paar honderd jaar en is dus technisch gezien niet Paleo.
      De aanbeveling heb ik op mijn opleiding tot orthomoleculair therapeut geleerd, ik vind het een mooi streven om mensen aan te kunnen geven hoeveel ze daadwerkelijk kunnen eten.

      1. Hallo Marinka, bedankt voor je antwoord!

        Je hebt dus tijdens je opleiding tot orthomoleculair therapeut geleerd dat 1 kilo groenten per dag goed is voor een mens. Zijn dat alle groenten of zijn er uitzonderingen die je bv af en toe een keertje eet maar niet te vaak?

        Pastinaken en andere bollen, knollen e.d. worden als niet paleo beschouwd omdat zij te veel koolhydraten bevatten. Paleo is, zoals je ongetwijfeld weet, low carb, high fat, moderate protein. Vandaar dus.

        Daarnaast zijn er ook nog Paleo experts die het eten van nachtschade planten zoals tomaten, aubergines e.d. afraden vanwege de schadelijke stoffen die deze plantenfamilie ( de aardappel hoort hier ook toe) bezit.

        groetjes,

        Yolanda

        1. Hoi Yolanda,

          Ik vind jouw reactie wel heel bijzonder hoor.
          Pastinaken en andere knollen niet Paleo omdat ze veel koolhydraten bevatten?
          Paleo een low-carb, high fat, moderate protein diet?

          Paleo is de afkorting van paleolithisch en refereert aan het tijdperk van de jager verzamelaar. Je at wat er in de natuur te vinden was. Jager-Verzamelaars hielden echt geen rekening met macronutriënten hoor. En knolgewassen waren erg geliefd omdat het een noodzakelijk buffer opbouwde om de hongerige wintermaanden door te komen.

          Pastinaken en andere knolgewassen zijn wel degelijk ‘Paleo’. Maar, toegegeven, wanneer je af wilt vallen is een overdaad van deze zetmeelrijke gewassen niet aan te raden.
          Lees ook eens http://thepaleodiet.com/forget-the-macronutrient-ratios-you-are-what-you-were-designed-to-eat/ En het boek van Dhr. Cordain is ook zeker een aanrader voor algemene basiskennis over een Paleo dieet.

          Verder heb je gelijk wat betreft de nachtschade familie. Daarom maakt Marinka hier ook geen gebruik van in haar recepten. Niet op de website of in haar kookboek. Maar dat had je wellicht al gezien 🙂

          Groetjes Astrid

  14. Pingback: Ga voor groente | trendsandbrandsbloka1516

  15. Boekweit is een zaad, geen graan…

    1. Als je goed leest zie je dat ik het ook over pseudogranen heb, waar boekweit onder valt. Dit heeft dezelfde eigenschappen als graan op het lichaam.

      1. Je gebruikt wel zaden, zoals lijnzaad, chiazaad, zonnebloempitten, pompoenpitten en sesamzaad.
        Heb gelezen dat alle zaden, dus ook de hierboven vermelde zaden, veel antinutriënten bevatten, net als haver, quinoa, boekweit, amarant e.d.
        Waarom gebruik je deze zaden dan wel?
        Ben benieuwd naar jouw reactie.

        1. Alle voeding bevat enige anti-nutriënten, en de invloed hiervan op het lichaam verschilt. Zaden zijn bijvoorbeeld gemakkelijker verteerbaar dan granen, maar de gevoeligheid hiervoor verschilt per persoon.

  16. Jammer zijn de verschillende paleo tegenstrijdigheden in boeken. Iedereen denkt dat hij het bij het juiste eind heeft. In het boek Let’s go paleo staan recepten in met yoghurt en dat is niet echt paleo dacht ik in het tijdschrift van , in het tijdschrift van Mitchell staat een rcept Sushi met quinoa en dat blijkt nu ook niet Paleo te zijn. Dat maakt het allemaal wel vrij verwarrend. Ik eet al gans mijn leven volgens die principes en weet sinds kort dat ze dat paleo noemen. blijkbaar een gat in de markt als je al die boeken ed ziet opduiken. In ieder geval eten waar je je goed bij voelt lijkt me nog altijd het beste , maar dat is persoonlijk.

  17. AR Je Nederlands is beter dan menig jeugd van deze dag ?? en Marinka… ik ben sinds deze week echt OM en voel me al een stuk beter ?

  18. Vanochtend deze lekkere ontbijtpap gemaakt. Moet erg wennen aan de hoeveelheid. Ben overigens net begonnen met paleo en heb ’t boek 7 stappen besteld. Dan wordt ’t een beetje makkelijker. In een keer om ,dat lukt me niet.
    Marinka je site is geweldig met al die praktische tips en recepten.

  19. Beste Marinka ,
    Per toeval (bestaat niet 😉 )
    stuit ik op jouw informatie. Mooie aanvulling op datgene waar ik al mee bezig ben. Maar mijn grootste vraag blijft nog steeds: mijn kinderen en dan vooral mijn oudste dochter van 7 eet echt heel graag brood! Vanwege haar buikpijn geven wij haar alleen maar speltbrood uit de natuurwinkel. Ik zou willen dat ze minder vaak brood eet maar ze hunkert er echt naar. We hebben hier inmiddels veel strijd over thuis (zij en ik). Heb je hier nog handige tips voor?
    Groetjes Chantal.

    1. Hi Chantal! Pfoe, dat is lastig.. Misschien kun je haar glutenvrij brood aan gaan bieden? Eventueel afgewisseld met speltbrood, zodat je het af kunt bouwen. Glutenvrij brood bevat natuurlijk nog steeds granen, maar het is weer net wat beter dan spelt en kan enorm helpen bij de buikpijn.
      Vraag ook eens aan je dochter wat ze leuk en lekker zou vinden om mee te nemen. Er is vast iets wat ze super lekker vindt, waardoor ze het brood niet eens mist. Maak er een soort spel van, dat is een stuk leuker dan een strijd 🙂 (stress over voeding is tenslotte ook niet fijn) Hopelijk heb je hier iets aan!

    2. Hoi Chantal,
      Weet je wel zeker dat de buikpijn door brood komt? Mijn dochter had ook langere tijd last van buikpijn, maar na onderzoek (meten is weten 🙂 ), bleek dat door een lactose-intolerantie te komen. We hebben nu lactosevrije melk en de buikpijn is inderdaad weg.
      Groetjes, Albert

    3. Er zijn ook meelsoorten zoals cassavemeel of amandelmeel, waarmee je heerlijke pannenkoeken kunt bakken. Om ze wat luchtiger te houden, kun je er ook wat tapiocameel bij doen. En natuurlijk ei. Om geen melkproduct te gebruiken, gebruik ik cocosmelk (santen) of amandelmelk. Een schepje vers gemalen lijnzaad geeft extra vezels, goed voor de vertering. Verder bakken in echte boter of kokosolie (de beste olie om op hoge temperaturen te bakken helpt een goede vertering. (lees maar over de benefits van het gebruik van goede vetten). Gebakken appeltjes of banaan erop en smullen maar!
      Misschien kun je dochter hiermee verleiden!

  20. Bedankt voor je heldere artikel , ik kan me er wel in vinden dat er een commerciële verschuiving momenteel plaatst vind van graan naar pseudo graan. Ik ga het zeker proberen toe te passen ik wik en weeg me al suf en vlieg van spelt naar havermout en zo weer naar quinoa . Maar groenten vergeet ik tja een paprika per dag lukt me wel , hoe denk jij over een slowjuicer ? dan kom je wel aan een kilo groentes . En linzen toevoegen aan het menu ?

    1. Hi Rob! Qua groenten is een slowjuicer niet optimaal, maar altijd beter dan helemaal geen (of weinig) groenten eten. Zo heeft vrijwel alles zijn voor- en nadelen 🙂 Maar als een slowjuicer voor jou dé manier is om extra groenten binnen te krijgen, dan zou ik er zeker voor gaan. Linzen zou ik niet doen, dan zou ik me eerder op de groenten gaan richten 🙂

  21. Ben nu een week bezig met Paleo maar ik heb altijd honger en voel me erg slap en trillerig en vreemd hoeveel ik ook eet. Kan niet meer sporten.
    Was een grote grage eter maar nu is eten koken een marteling voor me geworden. Altijd hield ik van groenten maar dezen beginnen me enorm tegen te staan. Ik ben een mager type en vrees dat ik nog dunner wordt.
    Is dit echt voor iedereen het beste of alleen voor mensen met darm problemen?
    Er zijn ook jagers volkeren geweest waar nooit groenten noch knollen werden gegeten voordat ze met de westerse beschaving in aanraking kwamen, de Inuït.

    Groet, Arjan

    1. Hi Arjan,
      Paleo is inderdaad voor iedereen beter, darmproblemen of niet. Daar ben ik niet alleen van overtuigd, maar ook de wetenschappelijke onderzoeken geven het aan.
      De eerste weken kunnen er echter heel wat ontgiftingsprocessen op gang komen, en daar zit je nu middenin. Een teken dat je lichaam zich aan het ontdoen is van afvalstoffen. Geef het nog 2 weken de tijd én eet wat meer koolhydraten. Denk aan zoete aardappel, fruit, pastinaak, etc. Dat maakt het een stuk gemakkelijker. Mocht het na 2 weken niet beter gaan dan raad ik je aan contact op te nemen met een orthomoleculair therapeut, hij/zij kan dan samen met jou bepalen wat er aan de hand is en wat er aan te doen qua voeding.

      Er zijn inderdaad ook volkeren die nooit groenten aten, maar ik zou je niet aanraden dat te proberen.. Zij aten enkel en alleen vlees en vet en ze bevonden zich in een compleet andere omgeving dan wij op dit moment. Ik weet niet precies wat je vraag is naar aanleiding daarvan??

  22. Er bestaat ook 100% glutenvrije havermout en het bevat geen fitinezuren. Ook Quinoa is er in 100% glutenvrij en bevat ook geen fitinezuur. Heb ik gisteren net ontdekt. Quinoa is bovendien een zaadje en geen graan.

    1. Als je het artikel goed leest zie je dat ik absoluut niet beweer dat havermout en quinoa niet glutenvrij zijn (dat kunnen ze zeker zijn). Ik erken dat quinoa een zaadje is. En ik leg je ook exact uit wat het probleem daarmee alsnog is en waarom je het dus beter niet kunt eten 🙂

  23. Hoi Marinka, wat kan je dan wel eten om je koolhydraten op top te houden als je topsport doet! Er is namelijk ondekt dat ik door een lekkende darm geen granen en gluten voor 12 weken mag eten maar wat eet je dan op die te vervangen!! En eieren mag ook al niet! Dus ben ik aan het zoeken wat ik dan wel kan eten om dit op pijl te houden om nog grote inspanningen te kunnen doen!
    alvast bedankt

  24. Dag Marinka,

    Ik kan niet tegen het eten van vers fruit. Een enkel keertje eet ik een paar stukjes, maar daar blijft het dan ook bij. Het zijn dus voornamelijk groenten, vlees, vis, kaas, ei en noten die ik eet. Geen andere zuivel, suikers, aardappels e.d. Een enkele keer permiteer ik mij iets buiten mijn standaard. Dat kan ik dan redelijk verdragen inmiddels.
    Krijg ik voldoende voedingsstoffen binnen? (Ik neem ook aanvullende vit/min.)

    Alvast dank voor je reactie.

    1. Hi Tanja, ik kan natuurlijk niet inschatten hoeveel je overal van eet (en dat is ook niet mijn taak) maar wanneer je enkel de voedingsmiddelen eet die je hierboven noemt krijg je zeker voldoende voedingsstoffen binnen. Fruit is niet per se nodig; groenten bevatten in verhouding veel meer voedingsstoffen. Door geen fruit te eten mis je dus eigenlijk niets 🙂

  25. Hee Natasja, gaat het al beter? Kan het dat je voor de ‘glutenvrije’ producten in het supermarktschap gaat? Daar zit namelijk veel rommel in. Zelf maak ik wel boekweitpannenkoekjes (maar misschien moet ik daar dus mee minderen Marinka ?).

    Ze zijn erg verzadigend en houden bij mij een hongergevoel op afstand. Eet er wel veel groenten bij. Misschien is het wel fijn als overgang om van de tarwe af te komen.

  26. Beste Marinka,

    Nu ga ik even heel vervelend doen maar ehh..wat als je granen weekt van te voren? Dan worden de antinutrienten geinactiveerd toch..
    Ik merk telkens als ik veel havermout, rijst en pasta eet, dat ik dan (meer) puistjes krijg op kin en voorhoofd en dat mijn tandvlees gevoeliger en roder wordt. Ik wil nu gaan minderen, maar zoek ook makkelijke, calorierijke, goedkope oplossingen. Die heb ik nog niet gevonden helaas. Als het de anti-nutrienten zijn en ik die kan uitschakelen, verkies ik dat op dit moment boven granen vermijden.

    1. Dat is niet vervelend hoor 😉 Door granen te weken gaat een deel van de antinutriënten inderdaad verloren, waardoor de granen al een stuk beter verteerbaar worden. Dan nog blijven er bepaalde eiwitstructuren over in de granen waar je gevoelig voor kunt zijn, maar dat verschilt persoon. Granen weken is dus zeker iets wat je kunt proberen!

  27. Beste Marinka.. Even een gedachte. In 1 van jouw mooie boeken verwijs je naar de orthomoleculaire geneeskunde. Ik werk zelf als neuropsychologe met mensen met een hersenlijden. Ik had onder andere ook veel aan het boek van david perlmutter over gluten en het effect ook op hersenen en een paar boeken van klaus runow over darmen en hersenen. Ik liet voor mezelf een orthomoleculair onderzoek doen en het is wel mooi hoe je eigenlijk door eerst een onderzoek te doen ietwat van een richtingwijzer krijgt naar eventuele intoleranties en zo. Voor mezelf past paleo zeer goed. Behalve misschien het rode vlees…. Wat ik wilde zeggen: klaus runow zegt ergens in zijn boek: eigenlijk is er eerst de persoon met zijn darmen en immuniteitssysteem en pas na onderzoek daarvan krijg je zicht op wat goede voeding dan voor die persoon is. Wat zou het mooi zijn als alle inzichten en ervaringen ook in bijvoorbeeld de neurologie zouden gecombineerd worden met orthomoleculaire geneeskunde, genetica en epigenetica en bijvoorbeeld paleo om ook bepaalde patienten beter te kunnen helpen in het evenwicht in hun hersenen…of misschien voor het voorkomen van bepaalde degeneratieve hersenlijdens…. Groetjes en dankjewel

    1. Dat zou inderdaad echt geweldig zijn, als dat allemaal gecombineerd zou kunnen worden! Het boek van Klaus Runow ken ik (nog) niet, maar de uitspraak die je noemt vind ik heel erg passend. Met voeding kun je enorm veel voorkomen en genezen, zolang je het maar aanpast op de persoon.

  28. Hallo! Hier ook een buikpijn /opgezet – ondanks-geen-gluten-lijder. Mijn kwaal is Fibromyalgie en daar helpt op zich niet zoveel tegen. Gezond en glutenvrij en zuivelmijdend helpt de algemene gezondheid op peil te houden maar een alcoholvrij witbiertje en zeer rauwe gegrilde lamsrack bijvoorbeeld, hebben mij van het weekend weer midden in de ellende gestort. Dat trigger buikpijn, dan komt de rest van het lichaam en gooit het bijltje erbij neer en dan helpt alleen kiezen op elkaar, luchtige kleding en het besef dat het vast wel overgaat. Sterkte en Namasté ?

  29. Hoi, ik zit al heel lang met een suikerverslaving en kan hier niet doorheenbreken. Ben sowieso wat eenzaam en dan is het gezellig als je ergens een ijsje eet of terrasje pikt.
    Ik drink en rook niet en eet geen vlees of vis, af en toe een ei, soja ook wel.
    Het rare is ik sta helemaal achter natuurlijk en gezond eten zoals groenten enz . alleen die suikerverslaving is te erg.
    Zelfs fruit en bakbanaan triggert mijn suikerbehoeftes en dan ben ik meteen weer bij af. Voor mij dan geen fruit.
    Wat blijft er voor mij over om te kunnen doorzetten en me fit te voelen als ik geen vlees melk en fruit eet. Heb veel spierpijn en ben veel moe en down.
    Iemand tips?

  30. Zou het paleodieet ook kunnen helpen met zwaarder worden? Ik eet juist granen om op gewicht te blijven. Ik ben bang dat ik nog meer af ga vallen als ik alleen maar groente eet. Heeft iemand hier ervaring mee?

  31. Hallo,

    eet je kastanjemeel?

    Groetjes

    1. Kastanjemeel past wel binnen de Paleo levensstijl 🙂

  32. Je spreekt over Gluten, Nog thans is boekweit en haver van naturen gluten vrij.
    Fruit mag maar het overdreven aanprijzen van fruit de laatste tijd is niet normaal, fruit bevat fructose
    en fructose wordt in de lever omgezet in suikers, en is daarom zeer belastend voor de lever.

  33. Hi,
    Ik ben heel benieuwd of het bekend is of het Paleo dieet ook invloed heeft op PMR= Polymyalgia Rheumatica oftewel spierreuma, auto immuunziekte.
    Gevoelsmatig denk ik dat. Iemand ervaring? Al die chemische medicijnen zijn niet fijn en zeker niet gezond. Ter info, ik ben een bewuste en zo gezond mogelijke eter.
    Groetjes en fijne dag.

    1. Hee Soesja, thnx voor je vraag! Dit is de eerste keer dat wij dit tegenkomen. Heb een klein onderzoekje gedaan. De key is om de algehele ontstekingsniveau te verlagen.

      Dit kan je doen door Paleo voeding omdat voor de meeste mensen gluten zorgen voor ontstekingen. Verder kan je supplementen gebruiken die ontstekingen mogelijk verlagen denk aan: Kurkuma en een Omega-3 supplement.

      Kan je hier iets mee??

      1. Ha Hamist,
        Dank voor je antwoord wat idd mijn gevoel bevestigt.
        De supplementen gebruik ik al. Ik ga me er verder in verdiepen.
        Groet Soesja

        1. Top!! Mocht je meer info vinden waar meer mensen wat aan hebben post het gerust hier 🙂 Fijn pinkster weekend!

  34. Hallo Marinka,
    Een leuk artikel en het roept ook aantal vragen op voor mij. Ik eet weinig vlees, veel noten, zaden, hou ook van kaas, brood (matig) en veel groenten. Ik ben een man van 44 jaar meet 1,92 m en weeg 83 kg waar niet onder wil komen. Ik sport regelmatig en ben steeds meer met voeding bezig. Met name gericht op gezonde darmen, mede gemotiveerd door herstel van een burn-out.

    Het lijkt voor mij niet mogelijk om de volkorenpasta’s, zilvervlies rijst en pseudogranen te laten staan. De Tour de France wordt natuurlijk ook niet gewonnen op 10 kg groente per dag ;). In die zin is enige nuance misschien op zijn plaats. Gelukkig hoef ik die niet te fietsen, maar wil ik wel gemiddeld zo’n 2800 calorieën binnenkrijgen en geld speelt eerlijk gezegd ook wel een rol. Ik heb de volgende vragen:

    Krijg je door het eten van grote hoeveelheden bespoten (en daardoor beter betaalbare) groenten niet teveel schadelijke stoffen binnen. Hoe denk jij hierover?

    Welke (calorierijke) gezonde producten kun je dan aanbevelen waarin koolhydraten met een lage Glycemische waarde zitten? In het verlengde van deze vraag, zijn koolhydraten wel of niet noodzakelijk voor een calorie rijk dieet?

    Alvast dank,
    Niels

    1. Hoi Niels,

      Bedankt voor je vragen.

      Laten we eerst met de deur in huis vallen: koolhydraten zijn niet noodzakelijk voor een calorierijk dieet.

      De recente opkomst van koolhydraatarme / ketogene eetwijzen laat zien dat mensen prima kunnen functioneren en zelfs floreren op het moment dat koolhydraten worden geschrapt uit de dagelijkse voeding. Ook op sportief vlak.

      Door koolhydraten te stelselmatig te schrappen uit de voeding gaat je lichaam zich richten op vetzuren als brandstof. Vervolgens gaat het uit vetzuren ook ketonen aanmaken als brandstof. Vetzuren en ketonen vormen hierbij efficiente brandstof op op te kunnen presteren.

      Ketonen worden op dit moment door verschillende wielerploegen zoals het Nederlandse Jumbo-Visma gebruikt in de Tour de France om prestaties te verbeteren.

      Door koolhydraatarm te eten kun je zelf op een natuurlijke manier de lichaamseigen productie van ketonen stimuleren. Koolhydraten zijn dus niet nodig om fysiek en/of mentaal te kunnen presteren.

      Als je doelstelling is om een bepaalde hoeveelheid calorieën per dag ‘aan te tikken’ (in jouw geval 2800kcal) dan zijn vetten makkelijker toe te passen dan koolhydraten. Vetten bevatten per gram immers 9 kcal, terwijl koolhydraten per gram 4 kcal bevatten. Door vetten in je dieet op te nemen kom je dus veel makkelijker aan je dagelijkse calorie-quotum.

      Als je op zoek bent naar laag-glycemische koolhydraatbronnen dan raad ik je aan zoete aardappelen, pompoen, pastinaak, wortelS, bakbananen te gebruiken.

      Wat betreft pesticiden. Het liefst koop je biologisch en organisch, maar met een kleinere beurs heb je niet altijd de middelen hiervoor. Er bestaat wel een lijstje dat ‘Het Vieze Dozijn’ wordt genoemd:

      Aardbeien
      Spinazie
      Nectarines
      Appels
      Druiven
      Perziken
      Kersen
      Peren
      Tomaten
      Selderij
      Boerenkool
      Aardappelen

      Met name bij bovenstaande groenten is het belangrijker om voor organische teelt te kiezen en/of extra zorgvuldig schoon te maken.

      Maar gelukkig bestaat er ook een ‘Schone Dertien” lijst met de volgende producten, bij deze producten is biologisch en organisch iets minder belangrijk qua pesticiden.

      Avocados
      Ananassen
      Kool
      Ui
      Papaya
      Asperges
      Broccoli
      Aubergine
      Meloen
      Kiwi
      Cantaloupe
      Bloemkool
      Champignons

      Ik hoop dat je wat aan deze informatie hebt Niels, mocht je nog vragen hebben, stel ze gerust en we kijken of we ze kunnen beantwoorden!

    1. Hee Marcella, top dat je dan even bij ons aanklopt. Elk voedingsmiddel heeft zo zijn goede eigenschappen bijv. boekweit. Alleen granen hebben ook een serieuze keerzijde. Als je kijkt naar de goede eigenschappen van boekweit dan zullen er ook genoeg andere voedingsmiddelen zijn die dezelfde (of in combinatie) die eigenschappen bevatten die niet die serieuze keerzijde heeft.

      Daar gaat het om in dit artikel 🙂

  35. Ik heb een steeds erger wordende opgeblazen buik vol gas. Werkelijk alles geprobeerd behalve paleo. Ik zie er tegenop omdat ik intolerant ben getest voor het wit van ei en ook vol gas ga zitten van veel soorten groente. Is het voor mij toch aan te raden?

    1. Hee Roos, vervelend zeg!! Ik zal je dan adviseren om Paleo te volgen en de ingredienten waar je gevoelig voor bent te vermijden. Is dat een optie voor je?

    2. Heb je al eens gekeken naar histamine intolerantie?

  36. Hallo allemaal,

    Ik ben een man van 47 en zit met het probleem dat wanneer ik opsta mijn buik plat is, maar zodra ik heb gegeten mijn hele middel opblaas (na 1,5 uur)

    Ik ben al bij een dietist geweest in het ziekenhuis (FODMAP dieet + lactose vrij eten), ze hebben mijn bloed getest op eventuele voedselintoleranties (negatief). Niks helpt. Van Molkosan bijvoorbeeld blaas ik bijvoorbeeld al veel op.
    Ik heb echt geen idee waar dit vandaan komt.. Ik heb ook al van alles geprobeerd maar niks helpt!
    Een paar jaar geleden is het begonnen. vantevoren had ik nooit ergens last van gehad.

    Heeft iemand raad?
    Vaak komen deze klachten voor bij vrouwen maar ik ben een man.

    Omdat ik aan krachtsport doen eet ik 6 keer dag een klein beetje. Het opblazen begint al na mijn ontbijt.
    Of ik nu een omelet met bacon eet of magere kwark met havermout en 60 gr noten. Ik blaas op!
    Hoe kan dit nu?
    Niemand kan mij helpen…
    Het lijkt alsof ik dan in verwachting ben maar ik ben niet vet…

    Wie heeft raad?

    Alvast hartelijk dank!

    Groet
    Peter

    1. Hee Peter, vervelend! Hoe ziet je huidige eetpatroon eruit? Kan je eens een voorbeeld geven van een dag.

  37. Hallo,

    Omwille van een medisch advies om granen (niet enkel gluten)te schrappen, vraag ik me af of essenenbrood (dit zijn gekiemde granen) wel kunnen.
    Ik heb dit advies gekregen na een labo onderzoek bij darmklachten.nl. Volgens hen tast het eten van granen maar ook oa zetmeel het slijmvlies in mijn darmen aan met als gevolg chronische ontstekingen. Dit zou komen omdat ik behoor tot enterotype 2 en deze groep krijgt aantasting van de slijmlaag in het darmstelsel bij consumptie van oa granen (ook rijst, aardappelen)
    Graag jullie visie hierover.

    Alvast veel dank!
    Groetjes
    Sandra

  38. Hallo,

    Erg interessant. Ik moest vanwege mijn klachten een histamine arm dieet volgen maar krijg Alleen maar meer last. Eet op speltbrood na glutenvrij maar was afgevallen dus moest aankomen en ben extra granen gaan eten om de hoeveelheden maar te halen. Hoe zou je dit dan doen als je ze niet zou eten om toch ook aan de juiste hoeveelheden koolhydraten eiwitten en vetten te komen?

    1. Hee Anne, om aan te komen hoef je dat niet te doen door meer granen te eten! Gewoon meer noten, zaden, groente, fruit, vlees of vis eten 🙂 Dus of meer porties eten of grotere porties en natuurlijk belangrijk om je caloriebehoefte te berekenen. Omdat je boven je caloriebehoefte moet komen om aan te komen. Kan je hier wat mee?

  39. Hi Daniele,
    Ik ben blij te horen wat van denkt over de granenvipe.

    In je eigen thuis is er voldoende eten te vinden om een gezonde weerstand op te bouwen. Men hoeft echt niet voedsel van andere landen hier naartoe in te schepen om zich te kunnen verzadigen. Quinoa, amarantho, mais zijn zaden van de goden. Ze aten het allen bij offerfeesten. Deze zaden werden niet genuttigd vanwege de sapponine die zeer giftig bleek te zijn. Ze worden zelden opgegeten door de vogels. Het is niet voor niks dat je vogels niet moet voeren. Ze dienen zelf naar hun gezonde voeding te zoeken. Vandaar de vogelgriep. De mens hoort zijn maag niet te vullen met alle soorten graan, aardappels enz ,. Dat hier in Nederland zoveel maag en darm kankerpatienten spreekt voor zich. Er bestaat geen nieuwe quinoa. Vroeger werd het niet eens geteeld je moest de andes op en zoeken naar het gewas voor een offer. Hier wordt het gegeten als rijst of salade. Het wordt verbouwd met andere graansoorten net als amaranto . Kattestaart groeit hier zelf. En alles wat in je eigen omgeving groeit is je maag vriendelijker. Alle soorten havermout, haverzemelen gerst in granola waar je maag er last van krijgt. Groente van je eigen tuin dat men niet eens weet dat het eetbaar is. De mens moet verstandiger gaan nadenken.

    Er voor het hiernamaals. De mensen zelf eten niet veel van zoals hier wordt gegeten. Het zijn zaden van warme landen hoe meer van eet hoe zieker je ervan kan worden. en

  40. “Onze oermens at geen granen…” klopt. At onze oermens 1 kg groenten per dag? Neen. Oermensen waren grotendeels jagers en verzamelaars wat ze seizoensgebonden vonden aan bessen. We konden dus wel stellen dat ze carnivoren/omnivoren waren.

    Verder haal je aan dat we onze voedingsstoffen uit deze groenten moeten halen terwijl vlees en organen een betere bron zijn en verder een betere absorptie hebben.

  41. Hi! Ik dacht dat quinoa, boekweit en amaranth geen granen zijn maar zaden, hoe zit dat?

    1. Post
      Author
  42. Quinoa is een zaad, géén graan of ‘pseudograan’ en past volgens mij prima binnen de paleolifestyle. Het werd al gegeten door de Inca’s. Uiteraard, groenten zijn de rode draad bij paleo. Maar feit is dat we nou eenmaal in een moderne tijd leven en keuze hebben in wat we kunnen eten.
    Kijk wat past en werkt bij jou lichaam, maar schrijf quinoa niet af omdat het niet paleo zou zijn.

  43. Super leerrijk en interessant artikel.
    Alleen vraagje over zilvervliesrijst.
    Is dat ook af te raden.
    Aangezien ik altijd heb gehoord dat het super gezond is.
    Alvast bedankt.

    1. HI Bilel, alle rijst is af te raden ook de” gezonde ” zilvervlies rijst. Maar zo af en toe kan uiteraard geen kwaad maar past eigenlijk niet in een Paleo dieet 🙂

  44. Ik ben het niet oneens met je advies. Maar de stelling dat oermens helemaal geen graan zou hebben gegeten lijkt me uit de lucht gegrepen. Bovendien waar we nu gemiddeld 82 jaar oud worden, haalde de meeste oermensen nog niet de helft daarvan. Dat zal vast niets te maken hebben met het wel of niet eten van graan. Maar om ze nu als goed voorbeeld van gezonde voeding aan te halen gaat er bij mij niet in.

    1. Post
      Author

      Hi Willem,

      Bedankt voor je reactie. Wat we weten is dat de oermens vooral een ruw leven heeft gehad, dus een sabeltandtijger die op de loer lag of grote rotsstukken die aan het rollen gingen. Uit poepsamples blijkt dat ze veel vlees aten, maar er zijn inmiddels ook onderzoeken die aantonen dat ze wat groenten en zelfs granen hebben gegeten. Wellicht uit schaarste? Het is lastig te zeggen. Het staat wel als een paal boven water dat Westerse Aandoening die we nu zien destijds niet voorkwamen. En er ligt toch een sterke link met bewerkt voedsel.

      Konden we maar eens met een tijdmachine terug om eens een kijkje te nemen 🙂

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.